رئیس دفتر رئیس‌جمهور:
آموزشوپرورش یکی از مهم‌ترین ارکان رشد و بالندگی کشور است
رئیس‌دفتر رئیس جمهور نیز در این گردهمایی گفت:آموزش و پرورش می تواند به بهترین شکل ممکن در مسیر حل مشکلات و تضمین آینده روشن کشور ایفای نقش کند،
محسن حاجی میرزایی رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور در گردهمایی مشترک اعضای شورای معاونان و مدیران کل آموزشوپرورش استان ها، با اشاره به اهمیت راهبردی نظام آموزشوپرورش در کشور، افزود: به اقتضای مسئولیتم در جلسات متنوعی حضور دارم، اما همواره در جلسات مربوط به حوزه آموزشوپرورش با اشتیاق بسیار بیشتری شرکت می‌کنم. عمیقاً باور دارم، آنجایی که می‌تواند به مؤثرترین و بهترین شکل ممکن در مسیر حل مشکلات کشور و تضمین آینده‌ای روشن ایفای نقش کند، آموزشوپرورش است. این نشست فرصت مغتنمی است که بتوانم درباره باورها و تجربیات خود در این زمینه با شما سخن بگویم و امیدوارم این گفت‌وگوها به استمرار تحولات در مسیر اهداف و ارزش‌هایی که رئیس‌جمهور دنبال می‌کند، منجر شود.
حاجی‌میرزایی افزود: اگر نتوان آموزشوپرورش را اصلی‌ترین نهاد هدایت‌کننده روند توسعه کشور نامید، اما بی‌تردید یکی از مهم‌ترین ارکان پیشرفت، رشد و بالندگی جامعه است. کشور ما از ظرفیت‌های و منابع طبیعی و خدادادی گسترده‌ای برخوردار است؛ از منابع زیرزمینی تا طبیعت متنوع و نیروی انسانی جوان و تحصیل‌کرده، بااین‌حال، در میان همه این سرمایه‌ها، آموزشوپرورش تنها ظرفیتی است که می‌توان به آن برای پیشرفت پایدار و واقعی کشور تکیه کرد.
وی، آموزشوپرورش را مهم‌ترین فرصت و ظرفیت ساختن آینده و فرهنگ کشور و اصلی‌ترین عنصر تقویت و اعتلای تمدن عنوان کرد و افزود: در آموزشوپرورش است که افراد برای ایفای نقش‌های مؤثر و جدی تربیت می‌شوند. این یک ظرفیت بالقوه بزرگ است که البته امروز میزان بالفعل شدن آن محل تأمل جدی و نقدهای مؤثر است.
رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور با ذکر این مثال که ما تلاش زیادی داریم تا مثلاً سهم مناسبی از منابع مشترک کشور با کشورهای همسایه را برداشت کنیم، تصریح کرد: اما آیا نسبت به تربیت مهم‌ترین سرمایه‌های آینده کشور که ۱۲ سال از بهترین دوره عمرشان را با همراهی بی‌مثال خانواده‌ها در اختیار نظام آموزشی هستند، نیز به همین میزان دغدغه داریم! نظام آموزشی کشور سازمان‌یافته‌ترین، هدف‌مندترین و منظم‌ترین ساختار ارتباط رودررو با بدنه اجتماع است که در آن گوش و چشم و ذهن کودکان کشور معطوف به آموزش‌های رسمی است.
حاجی میرزایی با اشاره به اینکه مسئولیت اصلی در این عرصه خطیر بر عهده شما مسئولان و مدیران آموزشوپرورش کشور است، گفت: همه تلاش خود را به کار بگیرید تا وقتی در پایان دوره خدمت خواستید مسئولیت را تحویل دهید، کارنامه موفقی در زمینه تحقق اهداف نظام آموزشی کشور داشته باشید.
رئیس دفتر رئیس‌جمهور با بیان اینکه در گام اول برای تحقق اهداف نیازمند برنامه هستیم، خاطرنشان کرد: در کشور برنامه‌های متعددی در عرصه‌های مختلف داریم، اما تجربه نشان داده که صرف داشتن برنامه، بدون اتکا به اندیشه و تفکر پشتیبان راهگشا نیست. مفهوم واقعی برنامه داشتن این است که افراد مسئول اجرای آن با هم هم‌اندیشی و همفکری کرده و درباره چیستی اهداف برنامه و راهکارهای تحقق آنها به یک نگاه، زبان و استنباط مشترک برسند؛ یکی از رموز اصلی ناکامی ما در برنامه‌ریزی‌ها، فقدان اندیشه برنامه‌ریزی است.
حاجی میرزایی با تأکید بر اینکه برنامه باید پویا بوده و قابلیت انعطاف و تطبیق مستمر خود با تحولات و تغییرات مرتبط را داشته باشد، اظهار کرد: تغییرات مرتبط با برنامه و اهداف تعریف شده آن باید به طور مداوم، جمع‌آوری و با اهداف و راهکارها تطبیق داده شوند. با عرض تأسف باید گفت که آموزشوپرورش و البته کلیت ساختار اداره کشور ما ازاین‌جهت نتوانسته چندان موفق عمل کند.
وی افزود: همه صاحبان فرایند برنامه‌ریزی باید با هم گفت‌وگو و هم‌اندیشی کنند، این روش که یک واحد در یک اداره برنامه بنویسد منسوخ شده و دیگر کسی نمی‌تواند برای دیگری برنامه بنویسد، بلکه همه صاحبان فرایند باید در تنظیم اهداف و راهکارهای اجرای برنامه همکاری داشته باشند و به نگاه و زبان مشترک برسند.
رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور با بیان اینکه چشم‌انداز آن چیزی نیست که در قالب یک کتاب منتشر شده باشد، بلکه برنامه‌ای است که اگر از هر کدام از مجریان درباره اهداف و راهکارهای اجرای آن سوال شد، فهم و استنباط مشترکی نسبت به آنها داشته باشد، تصریح کرد: یکی از ایرادات جدی برنامه‌های ما این بوده و هست که دقیقاً نمی‌دانستیم کجا می‌خواهیم برویم و لذا اهداف برنامه‌ها محقق نشده‌اند، لذا داشتن تعریف روشن و دقیق از اهداف و راهکارهای اجرای آنها مهم‌ترین کارکرد مدیران ارشد است؛ این موضوعی است که با امرونهی و بخشنامه نیز قابل پیش‌بردن نیست و نیازمند گفت‌وگوهای عمیق و جدی باتکیه‌بر صبوری و مدارا است.
وی، اشکال مهم دیگر را تعریف اهداف معطوف به وظیفه دانست و گفت: اهداف باید معطوف به مأموریت‌ها تعریف شوند؛ در تعریف اهداف باید ببینیم که یک ساختار و تشکیلات اساساً برای چه تأسیس شده است. به‌عنوان‌مثال آموزشوپرورش تأسیس شده تا انسان‌های بهتری برای ساختن آینده و رفع مشکلات تربیت کند و استخدام معلم و ساختن مدرسه و اقدامات مشابه در این مسیر، وظایفی هستند که انجام آنها به معنای تحقق اهداف و مأموریت‌های سازمان نیستند.
رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور با بیان اینکه گزارش‌های وظیفه محور به‌عنوان ارزیابی میزان تحقق اهداف قابل‌قبول نیستند، خاطرنشان کرد: نکته مهم دیگر تعیین شاخص‌ها و سنجه‌هایی برای ارزیابی حرکت در مسیر تحقق اهداف است که آیا داریم مسیر صحیحی را طی می‌کنیم یا نه و چقدر از مسیر را طی کرده و چه مقدار از مسیر باقی‌مانده است؟ اگر این سنجه‌ها را نداشته باشیم، به‌یکبار می‌بینیم که هم منابع را صرف کرده‌ایم و هم زمان را از دست داده‌ایم، اما اهداف ما نیز محقق نشده‌اند.
وی با بیان اینکه اساساً مدیریت موفق با یکجا نشستن قابل‌جمع نیستند، اظهار داشت: مدیران آموزشوپرورش باید در مسیر اجرای طرح تحول و ارتقای کیفی نظام آموزشی وسط میدان حضور داشته باشند؛ ۱۰ درصد از انرژی خود را به امور معمول و جاری اختصاص دهید و ۹۰ درصد آن را معطوف به تلاش برای تحقق اهداف این طرح کنید.
حاجی‌میرزایی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه فهم رئیس‌جمهور از دانش مدیریت متفاوت از مدیریت مرسوم و رایج است، افزود: دکتر پزشکیان باور دارد که اگر روش‌های مدیریتی فعلی قادر به حل مشکلات بودند، تا کنون مشکلات حل شده بود، لذا معتقد است که کارکردن بر مبنای روش‌های مدیریتی فعلی و داشتن انتظار نتیجه متفاوت غلط است.
وی تعریف رئیس‌جمهور از روش‌های صحیح مدیریتی را منطبق با نظام حکمرانی شایسته در دنیا توصیف و تصریح کرد: این روش مدیریتی بر مبنای توافق میان دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی تعریف شده است، به این معنا که هر سیاست و اقدامی به شرطی در جامعه به شکل موفق به‌پیش برده می‌شود که مورد تفاهم این سه بخش باشد، اگر نه شکست می‌خورد و چه بسیار قوانین و آیین‌نامه‌های متعددی که مورد تأکید دستگاه‌های مجری و نظارتی هم بوده، اما در عمل به دلیل عدم تطبیق با این مدل، محقق نشده‌اند.
وی با بیان اینکه رئیس‌جمهور معتقد است برای انجام هر کاری در عرصه اجتماع باید در سطوح مختلف جامعه به تفاهم رسیده و همه ظرفیت‌ها را به کار گرفت، گفت: یکی از خطاهای استراتژیک ما این بوده که به‌تدریج به مردم القا کردیم که شما نیاز نیست برای تحقق نیازها و مطالباتتان کاری کنید و دولت همه چیز را برای شما برآورده خواهد کرد. این تصور از اساس باطل، باعث شده که مردم از میدان خارج شوند، درحالی‌که در مسائل مختلف کشوری و اجتماعی، تا مردم به میدان نیایند، اهداف محقق نخواهد شد.
رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور یکی از مهم‌ترین مصادیق این مسئله را عملکرد امام راحل در باورداشتن به اهمیت مردم و نیروی آنها و میدان دادن همه مردم برشمرد و خاطرنشان کرد: دکتر پزشکیان از همین رو باور دارد که اگر ظرفیت‌های مردمی پای‌کار نیایند، هیچ کاری به سرانجام نمی‌رسد. از جمله در نهضت رفع کاستی‌های فضاهای آموزشی عرصه را برای نقش‌آفرینی مؤثر مردم فراهم کرده است؛ در این نهضت مهم‌تر از مدرسه‌سازی، مشارکتی است که با حضور مردم شکل می‌گیرد. هیچ شبکه دیگری در کشور چنین ظرفیت و امکانی برای جلب مشارکت همه مردم در مسیر رفع مشکلات ندارد.
وی اضافه کرد: این شیوه عمل باعث می‌شود مردم مسئله ساخت مدرسه را مسئله خودشان ببینند و برای آن ایده‌پردازی کرده و خلاقیت به خرج دهند، درحالی‌که وقتی ما نقش‌آفرینی مردم را محدود کردیم، امکان خلاقیت را از آنها گرفتیم. باید به مردم میدان دهیم تا خلاقیت‌های آنها نیز شکوفا شود. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز دقیقاً بر همین مبنا در نام‌گذاری سال‌ها بر ضرورت جلب مشارکت مردم تأکید دارند. در دوره کرونا ما شاهد بودیم که به‌صرف باز شدن میدان، معلمانی که تا آن زمان آشنایی چندانی با فضای مجازی و مباحث رایانه‌ای نداشتند، وقتی وارد میدان آموزش در فضای مجازی شدند، خلاقیت‌هایی خلق شد که شگفتی آفرید.
حاجی‌میررزایی با اشاره به اینکه اگر بتوانیم در ایده‌پردازی برای حل مشکلات نظام آموزشی همه معلمان را پای‌کار بیاوریم، لشکری یک‌میلیون‌نفری برای حل مشکلات خواهیم داشت، اظهار داشت: یک لشکر یک‌میلیون‌نفری در هر عرصه‌ای که وارد شود، معجزه خلق خواهد کرد.
رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به اینکه ما هیچ ظرفیتی بزرگ‌تر از آموزشوپرورش برای رسیدگی و مدیریت آسیب‌های اجتماعی نداریم، افزود: اگر از ظرفیت آموزشوپرورش به‌درستی استفاده کنیم، می‌توانیم بر بسیاری از مشکلات غلبه کنیم.
حاجی میرزایی در تعریف جلب مشارکت عمومی گفت: مشارکت به این معنا نیست که همه افراد حاضر در روند اجرای یک برنامه هر چه شما گفتید را شنیده باشند، بلکه به این معنا است که همه آنها هر چه که به ذهنشان می‌رسید گفته باشند و به این احساس رسیده باشند که در این روند کاملاً و به شکل واقعی سهیم و شریک هستند.
پیش از سخنان رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور، وزیر آموزشوپرورش نیز در سخنانی با بیان اینکه این مایه خرسندی است که بعد از ۴۵ سال رئیس‌جمهوری داریم که اولویت اصلی و اساسی او ارتقای کیفی نظام آموزشی است، اظهار داشت: دکتر پزشکیان از ابتدای آغاز به کار دولت چهاردهم تا کنون حداقل ۲۶ جلسه مختص بحث رفع کاستی‌ها و ارتقای کیفی نظام آموزشی برگزار کرده و در جلسات متعدد دیگر نیز به این موضوع پرداخته است.